پایگاه خبری تحلیلی بازار بورس:

 

برای ما ایرانی‌‌ها، ادبیات و شعر یعنی همه چیز! هیچ چیزی زیباتر و جذاب تر از ادبیات برای ما وجود ندارد و تمام تاریخ ما در پیوند با شعر و ادب و طرب است. برای نمونه کافی است تا دقت داشته باشید که در دوران باستان، تقریا تمام نوشته‌های دینی ایرانی شامل بخش های گوناگون اوستا مثل گاتاها، یشت ها، یسنا و... به نظم و آهنگین بوده است. این رویه پس از اسلام نیز ادامه داشته و بزرگ ترین شعرای از رودکی و فردوسی تا حافظ و سعدی و مولانا و جامی، ایرانی هستند.

غنای ادبی ما و همچنین گذشته و تاریخ دور و درازی ما که ماحصل آن فرهنگ و تمدن و اساطیر فوق العاده آریایی/ایرانی است، پیوند عمیقی با ادبیات داشته و از همین روی است که می بینیم شاهکارهای ادبیات پارسی در پیوند با حماسه و اسطوره هستند. از شاهنامه فردوسی که نمونه بارز ادبیات حماسی/اساطیری است، تا اثار فوق‌العاده‌ای نظیر دیوان حافظ و بهارستان جامی که در لابلای ابیات هر یک، گذری به افسانه‌ها و داستان‌ها و اساطیر ایران باستان مشاهده می‌گردد.

ادبیات، زبان یک ملت و اساطیر، بنیان آن ملت است

زبان مهم‌ترین رکن اساسی هر ملتی است. معمولا این زبان است که هویت و باشندگی یک ملت را می سازد و آن را از دیگر ملل متمایز میکند. از هین روی است که در کشورهای نژادپرست، همواره کوشش می شود تا زبان اقلیت ها را به طرق مختلف نابود کرده و با نابود کردن زبان‌شان، هویت آن ها و فرهنگ بومیشان را از بین ببرند و ناسیونالیسم حزب حاکم را با زور سرنیزه دیکته کنند. نمونه بارز این نوع طرز تفکر، کشور ترکیه است که از بدو تاسیس آن در یک قرن اخیر، اقلیت های ارمنی و کُرد و آشوری را به شیوه های مختلف سرکوب کرده تا ناسیونالیسم ترکی خود را بر آن ها غال نماید.

بنابراین هیچ چیزی برای یک ملت نمی تواند مهم تر از ادبیات باشد. اما این ادبیات باید بر یک بنیانی سوار شود تا موجب اعتلا و پیشرفت گردد. یعنی چه؟

بیایید به همین ایران خودمان نگاهی بیاندازیم. ادبیات پارسی توسط تاریخ و فرهنگ و تمدن کهنسال ایرانی پشتیبانی شده است که برآیند آن ظهور صدها شاعر به نام و فوق العاده هستند که دارای شهرت جهانی می‌باشند. اما کشورک‌های جدیدالتاسیسی مثل ترکیه یا جمهوری باکو که تمام هم و غم شان را بر روی ترکیزه کردن اقلیت ها گذاشته و با نسل کشی آن ها میکوشند بر زبان ترکی تمرکز کرده و آن را پررنگ سازند، آیا توانسته‌اند به اندازه یک دهم از شاعران ایرانی پارسی زبان را پرورده و به جامعه جهانی ارائه دهند؟ خیر! در نتیجه مشغول به دزدی و جعل هویت شده و شاعران ایرانی نظیر مولوی و خاقانی را که تمام اشعارشان پارسی است، به دروغ شاعران ترک می‌نامند!!

بنابراین می بینید که قدرت یک زبان به پشتوانه فرهنگ آن کشور است و اگر تاریخ و فرهنگ غنی و اساطیر و افسانه‌های قدیمی (که خود برآیند همان تاریخ غنی هستند) نباشد، ادبیات و زبان کشور دچار ضعف شده و به هیچ عنوان نمی تواند پربار باشد.

پیوند ادبیات و اساطیر در میان دیگر ملل

این موضوع پیوند میان ادبیات و افسانه که بدان اذعان داشتیم، نه فقط در ایران ما، که در تمام دنیا مورد توجه است. برای نمونه میخواهیم اکنون نگاهی به قوم یهود بیاندازیم.

همانطور که می دانید تمام تاریخ و فرهنگ و پیشینه قوم یهود در کتاب عهد عتیق (تورات) گرد آمده است. اگر هنوز از تورات چیز زیادی نمی دانید به این لینک رجوع کنید: دانلود تورات.

تورات دانشنامه یهودیت است. اما چه چیز باعث شده است تا این کتاب به شهرت جهانی برسد؟ مگر چند درصد از مردم جهان یهودی هستند؟ با وجودی که جمعیت بودی دنیا بسیار ناچیز است اما تورات از پرفروش ترین کتابهای جهان است. دلیل آن این است که در این کتاب دو عنصر ادبیات و اساطیر به شکل جالب توجهی با هم پیوند خورده و یک اثر عمیق را پدید آورده‌اند. بنابراین به همان اندازه که این کتاب میان یهودیان از جنبه دینی مورد توجه است، در میان غیریهودیان جهان نیز به لحاظ داشتن درون مایه های تاریخی/اساطیری و همچنین بخاطر قدمت زبانی و داشتن ادبیاتی غنی، مورد توجه واقع شده است.

مثلا اگر شما بخواهید از اساطیر قدیمی قوم یهود مانند ماجراهای ایوب، لیلیث، بنی‌اسراییل و... سر در بیاورید باید به تورات رجوع کنید. همچنین اگر بخواهید درمورد تاریخ سرزمین هایی مثل مصر و ایران هخامنشی بدانید، تورات به دلیل داشتن مطالب تاریخی به شما کمک خواهد کرد.

اگر بخواهیم مثال بزنیم میتوانیم به ادبیات غنی و پربار هند نیز نگاهی بیافکنیم. آثار جاودانه ای چون اوپانیشادها، مهابهارات، رامایانا و... همه و همه حاصل یک فرهنگ غنی و قوی و طولانی است که طی چند هزار سال در پیوند با ادبیات هندی، چنین شاهکارهایی را خلق کرده است.

اسطوره‌شناسی و فرهنگ، پشتوانه عظیم ادبیات

همانگونه که گفته شد، زبان و ادبیات هر کشوری تنها در صورتی می‌تواند به رشد و اعتلا رسیده و آثار بی نظیری را خلق نماید که یک پشتوانه تاریخی و فرهنگی و اساطیری داشته باشد.

این درست مثل مسئله اقتصاد است. پول و اسکناسی که در جیب شماست به خود خود یک کاغد پاره بی ارزش است. اما پشتوانه طلای آن در مخزن بانک ملی است که به این کاغذ ارزش داده و آن را ارزشمند می‌سازد.

در تاریخ بشریت سرزمین‌هایی مثل هند و ایران و یونان و روم، به دلیل آن که قدمت بالایی دارند، دارای ادبیات غنی و پربار نیز هستند. اگر بخواهیم این موضوع را کمی بیشتر مرور کنیم می‌توانیم نگاهی به جدول زیر بیاندازیم:

نام کشورها	آثار ادبی برسته
ایران	دیوان حافظ، بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، دیوان خاقانی، دیوان رودکی، دیوان نظامی، گاهان زرتشت و...
هند	اوپانیشادها، ریگودا، مهابهارات، رامایانا، بگوت گیتا، بهاگاواد گیتا و...
یونان و روم	ایلیاد، اودیسه، دیوان ویرژیل و...

حال به کشورهای جدیدالتاسیس که دارای ریشه طولانی در تاریخ نیستند مثل جمهوری باکو، ترکیه، قزاقستان، ترکمنستان، امارات و... نگاهی بیاندازید. آیا می‌توان از مجموع این کشورها ده دوازده شاعر تراز اول و بین المللی درآورد که با سرودن شعر به زبان رسمی کشورهای فوق‌الذکر، به شهرت جهانی رسیده باشند؟!

سخن پایانی

هر زمانی که بخواهیم ادبیات یک کشور را بررسی کنیم، بدون هیچ تردیدی باید چند فاکتور اساسی مثل سابقه تاریخی، سابقه فرهنگی، افسانه‌ها و اساطیر و... را نیز در هان سرزمین مورد توجه قرار دهیم.

مجموع این فاکتورها هستند که به عنوان یک پشتوانه قوی، به اعتلا و رشد و پیشرفت و شکوفایی یک زبان کمک می‌کنند. بارزترین نمونه این موضوع، تمدن و فرهنگ و تاریخ کشورمان ایران عزیزمان است که برآیند و نتیجه آن ادبیات غنی و پربار فارسی است که هویت ما را تشکیل داده است.

بهمن انصاری