اعطای کالابرگ 700 هزارتومانی از امشب ؟! سرنوشت یارانه نقدی چه شد؟!

دولت سیزدهم وعده یارانه نقدی را اجرایی کرد. یارانه نقدی به حساب همه متقضیان واریز شد. یارانه نقدی جدید فعلا قابل برداشت نیست. یارانه نقدی افزایش پیدا کرد. یارانه نقدی با دهک بندی به متقاضیان واجد شرایط تعلق گرفت.

کالابرگ در آستانه اجرا

محمدرضا پورابراهیمی، با اشاره به موانع اجرای کالابرگ الکترونیکی، اظهار داشت: دولت تا امروز گزارشی از زیرساخت‌های پایگاه رفاه جامع ایرانیان به ما ارائه نداده است.

وی متذکر شد: مطابق نشستی که در کمیسیون اقتصادی مجلس با وزیر قبلی تعاون، کار و رفاه اجتماعی داشتیم، اطلاعات پایگاه رفاه جامع ایرانیان ناقص است و برخط نیست.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: در همان مقطع، گزارش‌هایی به ما ارائه شد که نشان داد بیش از ۴۰ درصد از دستگاه‌هایی که باید به پایگاه رفاه جامع ایرانیان اطلاعات دهند، این کار را انجام ندادند و هیچ خط ارتباطی با پایگاه رفاه ایرانیان ندارند.

نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: برای مثال، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان بورس و بسیاری از مجموعه‌ها باید اطلاعات خود را به این پایگاه ارائه دهند، اما این کار را انجام ندادند.

پورابراهیمی گفت: علاوه بر این، اطلاعات بخش عمده‌ای از مجموعه‌ها و دستگاه‌ها به پایگاه رفاه جامع ایرانیان به صورت آفلاین یا غیربرخط ارائه شده است، یعنی ارتباط برخط وجود ندارد و داده‌های آنان مربوط به ۶ ماه تا دو سال قبل است.

وی با اشاره به اینکه فرمول محاسباتی دهک بندی خانوارها برای دریافت یارانه کاملاً اشتباه است، ادامه داد: فرمول محاسبه دهک‌بندی‌ها باید بازنگری شود. شاخص‌های ارزیابی برای بررسی دهک‌ها باید بر اساس داده‌های واقعی باشد و نباید صرفاً مبنای درآمدی، ملاک عمل قرار گیرد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی افزود: برای مثال، فردی به بنده مراجعه کرده است و می‌گوید خودم معلم و همسرم نیز شاغل است و یارانه ما حذف شده است. وی توضیح داد که درست است من و همسرم هر دو شاغل هستیم، اما دو فرزند معلول داریم و درآمد ما با هزینه‌هایمان همخوانی ندارد.

پورابراهیمی ادامه داد: همچنین فردی مراجعه کرده و می‌گوید که من نماینده کشاورزان در پرداخت قبوض آب و برق چاه هستم و به همین دلیل، کل مبالغ کشاورزان دیگر هم در حساب من متمرکز شده است تا قبوض را پرداخت کنم و یارانه مرا حذف کردند. باید محاسبه شود که آیا این حجم از نقدینگی برای خود کشاورز است یا خیر و سپس درباره اعطا یا عدم اعطای یارانه وی تصمیم گرفته شود.

نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: مجلس تصویب کرد که اگر دولت بخواهد ارز ترجیحی را در سال ۱۴۰۱ حذف کند، موظف است مابه‌التفاوت آن را از طریق کالابرگ الکترونیک به مردم اختصاص دهد، به نحوی که قیمت کالاهای اساسی و دارو به نرخ شهریور ۱۴۰۰ به دست مردم برسد. از اینکه این قانون اجرا نمی‌شود، از دولت گلایه داریم.

وی با اشاره به اینکه دولت مکلف است که قانون را اجرا کند، تاکید کرد: به نظر می‌رسد هنوز زیرساخت‌های اجرای کالابرگ الکترونیک فراهم نیست. البته سرپرست وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده است که به روز کردن اطلاعات پایگاه رفاه جامع ایرانیان را آغاز کرده‌اند و صحبت آنان این است که در شهریور ماه برای اعطای کالابرگ آماده هستند. اگر این اتفاق بیفتد، ما حتماً از دولت تقدیر و تشکر می‌کنیم.

میزان حقوق فرد، بیمه، مالیات و اموال ثبت شده افراد و خودرو یا خودروهای تحت مالکیت خانوار و سفر خارجی از دیگر شاخص‌ها بوده که طی چند سال محاسبه شده و خانوارها بر اساس فرمول‌های مشخصی بر مبنای همین ملاک‌ها دهک‌بندی شده‌اند.

به دنبال دستور رئیس‌جمهور برای واریز مبلغ کمک معیشتی ماه اول (اردیبهشت ماه ۱۴۰۱) به حساب تمامی افرادی که تا ماه قبل مشمول دریافت یارانه بوده‌اند، اما در این مرحله کمک معیشتی دریافت نکرده و معترضند، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از واریز این مبلغ به حساب افراد یاد شده خبر داد.

 رسیدگی یک‌ماهه به اعتراض دهک‌بندی یارانه‌ای دیگر موضوعی است که  حجت‌الله عبدالملکی به آن متعهد شد. شفاف شدن ملاک‌ها و شاخص‌های دهک‌بندی دستور دیگر رئیس‌جمهور بود تا مردم از نتیجه رسیدگی به اعتراضات و همچنین دهک‌بندی‌ها اقناع شوند. یاسین طاهری، یک مقام مسئول در معاونت رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگویی با تأکید بر اینکه ملاک و شاخص‌های دهک‌بندی مشخص است و بر اساس یک فرمول تعیین دهک‌ها انجام شده است، اضافه کرد: چند ملاک اصلی برای تعیین دهک خانوارها در نظر گرفته شده که یکی از آنها گردش‌های حساب بانکی است، ملاک دیگر تراکنش بانکی افراد است تا میزان خرید و مصرف خانوار نسبت به درآمدش مشخص شود.  

ملاک‌های اصلی دهک‌بندی

وی ادامه داد: میزان حقوق فرد، بیمه، مالیات و اموال ثبت شده افراد و خودرو یا خودروهای تحت مالکیت خانوار  و سفر خارجی از دیگر شاخص‌ها بوده که طی چند سال محاسبه شده و خانوارها بر اساس فرمول‌های مشخصی بر مبنای همین ملاک‌ها دهک‌بندی شده‌اند. طاهری همچنین بعد خانوار را شاخص دیگری در تعیین دهک‌بندی برشمرد و تصریح کرد: هیچ‌یک از اطلاعات از سوی این وزارتخانه تولید نشده و منابعی که داده‌ها را در اختیار پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان قرار می‌دهند، مشخص هستند و در عین حال هیچ‌یک از بررسی‌ها به صورت دستی انجام نشده و کاملاً بر مبنای فرمول به صورت سیستمی بوده است.

وی درباره به‌روزرسانی اطلاعات خودرویی هم گفت: در روزهای نخست طرح مردمی‌سازی یارانه، اطلاعات خودرویی جدید به ما رسید و پایگاه در حال به‌روزرسانی این اطلاعات است.  این مقام مسئول در معاونت رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره ملاک‌هایی که بعضاً در فضای مجازی به‌عنوان ملاک‌های دهک‌بندی نشر داده می‌شود هم گفت: این ملاک‌ها مربوط به طرح پیشین حمایت معیشتی است و اکنون موضوعیت ندارد و در این دوره آن موارد ملاک نبوده است.

طاهری همچنین با اشاره به چند مورد از پرتکرارترین اعتراض‌ها نیز گفت: یکی از موارد این بوده که افراد ابراز می‌کردند در یک دوره تراکنش مالی بالایی داشته اند و گمان می‌کردند که به این دلیل در دهک یک تا ۹ قرار نگرفته‌اند در حالی که در بررسی تراکنش‌های مالی و سایر ملاک‌ها یک دوره ۵ - ۶ ساله ملاک قرار گرفته و اگر فردی مثلاً در سال ۹۹ به یکباره گردش حساب بالایی داشته باشد مبنای محاسبه قرار نگرفته و در تعیین تمکن مالی خانوار تأثیرگذار نیست.

به گفته وی، یکی دیگر از اعتراضات مربوط به افرادی بود که بیماری خاص یا معلولیت خاص داشته و هزینه‌های آنها بالا می‌رود که این موضوع در حال بررسی است که آیا می‌شود اطلاعات مربوط به بیماری خاص یا معلولیت بالا را از نهادهایی مانند بیمه سلامت، معاونت درمان تأمین اجتماعی و... دریافت کرده و در فرمول دهک‌بندی دخیل کرد؟

این مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی دیگر از پرتکرارترین اعتراضات را مربوط به خانوارهایی دانست که فرزندان مجرد یا متأهل آنها شاغل هستند اما همچنان در خانوار پدری تعریف می‌شوند که در این مورد هم تکلیف فرزندان متأهل مشخص است و باید منتظر باشند تا بعد از معرفی سامانه از سوی سازمان هدفمندی درخواست تفکیک خانوار دهند اما درباره مجردها هم این موضوع در حال بررسی است که در صورت امکان بتوانند به‌عنوان خانوار مجزا تعریف شوند البته هنوز در حد پیشنهاد است و در این مورد تصمیم‌گیری نشده است.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در توئیتی نوشت:

مبلغ یارانه به عنوان حق هر ایرانی که در ۹ دهک درآمدی قرار دارد محفوظ است. با دستور رئیس‌جمهور کمک معیشتی ماه اول به حساب همه افراد متقاضی در سامانه واریز شده و بعد از تایید قابل برداشت خواهد بود. وزارت مردم ظرف یک ماه همه برخواست‌ها را بررسی خواهد کرد.

طی 2 یا 3 سال اخیر، سیاست پرداخت یارانه‌های نقدی، بیش‌تر بر روی حفظ رفاه و همچنین کمک به معشیت خانواده‌ها تمرکز کرده است، بنابراین پرداخت یارانه را می‌توان به عنوان راه‌حلی برای یکسان شدن توزیع درآمد و همچنین کاهش نابرابری (کاهش ضریب جینی) قشر آسیب‌پذیر جامعه، نسبت به قشر مرفه دانست. بر همین اساس، مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری با استفاده از داده‌های خام بودجه خانوار مرکز آمار ایران در سال 99، درگزارشی با عنوان «برآورد اثرات اعطای یارانه‌های نقدی جدید بر شاخص‌های توزیع درآمد خانوارهای شهری در سناریوهای مختلف» به ارزیابی آثار پرداخت یارانه بر مبنای داده‌های مذکور در قالب چهار سناریوی مختلف پرداخته است.

واریز یارانه اردیبهشت 1401 بر اساس سناریوهای جدید

طبق گزارشات 4 سناریو مختلف برای کاهش نسبت‌های مخارج دهک‌ها و همچنین ضریب جینی پیش‌بینی شده است. که این چهار سناریو عبارتند از:

1.پرداخت یارانه نقدی 70 هزار تومانی به خانوار‌های دهک اول تا پنجم

2.پرداخت یارانه نقدی 70 هزار تومانی به خانوار‌های دهک اول تا هفتم

3.پرداخت یارانه نقدی 90 هزارتومانی به خانوارهای دهک‌های اول تا پنجم

4.پرداخت یارانه نقدی 110 هزارتومانی به خانوارهای دهک‌های اول تا پنجم

در بین این چهار سناریو پیش‌بینی شده، سناریو چهارم مناسب‌ترین سناریو برای کاهش نسبت مخارج خانوارها و ضریب جینی است. درواقع پرداخت یارانه 110 هزارتومانی به دهک‌های اول تا پنجم، می‌تواند بیش‌ترین تاثیر را در حمایت مالی خانواده‌ها بگذارد. همچنین باید بگوییم که این سناریو بدون توجه به «روش‌های تامین مالی بودجه» و «بررسی اثرات تورمی» برنامه‌ریزی شده است و با توجه به روش نادرست تامین یارانه نقدی، می‌تواند تمام نکات مثبت پرداخت یارانه نقدی را خنثی کند. بر اساس این نظریه پژوهشگران نیازمند مطالعات تکمیلی و همچنین بررسی منابع مورد نظر و اثرات تورمی، برای تصمیم‌گیری نهایی درمورد اجرایی شدن این سناریو به عنوان یارانه اردیبهشت 1401 هستند.

 برنامه اصلاحات ارز ترجیحی، روال پرداخت تمامی یارانه‌های نقدی را تغییر داد. از جمله این پرداخت‌‎های در شرف تغییر، یارانه نقدی اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ است. پیش از این یارانه نقدی اردیبهشت ماه شامگاه بیستم هر ماه پرداخت می‌شد. آخرین بار بیستم فروردین ماه این یارانه برای یکصد و سی و چهارمین مرتبه پرداخت شد. مبلغ ثابت این یارانه در تمام این مدت به ازاء هر نفر چهل و پنج هزار و پانصد تومان بود. حالا یک روز مانده به موعد پرداخت یارانه نقدی اردیبهشت ماه ۱۴۰۱‌ ، تردیدهایی درباره پرداخت این یارانه برای یک صدو سی‌ و پنجمین مرحله وجود دارد.