آیا بورس مالیات دارد؟

مالیات یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت برای تامین مخارج عمومی محسوب می‌شود. اخذ مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی صورت می‌گیرد و پرداخت آن برای همه مشمولان ضروری است. طبیعتا هر شخص حقیقی یا حقوقی که از پرداخت مالیات خودداری کند با جرائم خاصی روبه‌رو خواهد شد. مالیات در حوزه‌های مختلفی وجود دارد که یکی از آنها بورس است. اما مالیات در بورس چگونه پرداخت می‌شود؟ نرخ مالیات در بورس چقدر است؟

توضیحاتی درباره بورس

مشاوره مالیات شامل مالیات بازار سرمایه هم می‌شود. بازار سرمایه یا بورس، یکی از پرتب‌وتاب‌ترین و البته پرسودترین بازارهای مالی در جهان محسوب می‌شود. به طور کلی افراد جامعه از نظر مالی به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروه اول افرادی که سرمایه کافی در اختیار دارند، اما فعالیت اقتصادی خاصی انجام نمی‌دهند. از طرف دیگر گروه دوم، مهارت انجام کار اقتصادی دارند، اما سرمایه کافی برای راه‌اندازی آن را ندارند.

به هر حال افراد دسته اول، ممکن است بورس را برای سرمایه‌گذاری خود انتخاب کنند. از طرفی شرکت‌هایی که سرمایه کافی ندارند با ورود به بورس، سرمایه موردنیاز خود را به دست می‌آورند. البته قطعا اهداف و سرمایه هر کدام از گروه‌ها با دیگری متفاوت خواهد بود. برخی افراد روی سرمایه‌گذاری بلندمدت و برخی دیگر روی سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت تمرکز می‌کنند.

بر اساس آمارهای منتشرشده توسط بانک مرکزی، حجم نقدینگی در سال‌های گذشته بسیار بیشتر شده است. همانطور که می‌دانید در صورت عدم‌کنترل حجم نقدینگی، تورم افزایش پیدا خواهد کرد. بازار بورس یکی از راه‌های مطمئن کنترل نقدینگی و هدایت آن در مسیر درست است. این کار تا حدود زیادی از زیان‌های افزایش حجم نقدینگی جلوگیری می‌کند.

با توجه به موارد ذکرشده، دولت برای هدایت نقدینگی به سمت بورس و تشویق به سرمایه‌گذاری در این بازار از سیاست‌هایی مثل کاهش هزینه مبادله سهام و نرخ مالیات فروش سهام بهره می‌برد.

آشنایی با انواع گروه‌های سرمایه‌گذار در بورس

آموزش مالیات در بورس اهمیت زیادی به خصوص برای سرمایه‌گذاران دارد. قبل از پرداختن به موضوع مالیات، ابتدا باید گروه‌های مختلف بورس مورد بررسی قرار بگیرند. افراد زیادی در بورس فعالیت می‌کنند که از نظر اهداف اقتصادی در 3 گروه کلی دسته‌بندی می‌شوند. در ادامه به معرفی این 3 دسته می‌پردازیم:

• گروه اول: به طور کلی شامل افرادی می‌شود که با هدف سرمایه‌گذاری وارد بازار بورس شده‌اند. به این ترتیب کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که برای کسب درآمد، پولی را به بورس می‌سپارند، سرمایه‌گذار بورس می‌نامند. هدف اصلی این افراد، کسب درآمد بیشتر از بورس است.

• گروه دوم:برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شرکت‌های کارگزار، نقش واسطه را در معاملات بورس بازی می‌کنند. در واقع این صندوق‌ها و شرکت‌ها، کار انجام معامله را ساده‌تر خواهند کرد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری، وجوه دریافتی را مدیریت و امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کم را هم فراهم می‌کنند.

• گروه سوم:این دسته شامل شرکت‌هایی می‌شود که سرمایه‌پذیر بورس هستند. شرکت‌های سرمایه‌پذیر بورس در ازای ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران از آنها کارمزد دریافت می‌کنند.

معرفی انواع سود سرمایه‌گذاری

قطعا همه اشخاص حقیقی و حقوقی که اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنند به دنبال کسب سود بیشتر هستند. به همین دلیل اهداف خود را روی کسب سود حداکثری تنظیم می‌کنند. به طور کلی دو نوع سود سرمایه‌ای وجود دارد. این سودها از نظر زمانی به دو دسته بلندمدت و کوتاه‌مدت تقسیم می‌شوند. مبنای این تقسیم‌بندی، مدت یک سال در نظر گرفته می‌شود. به این ترتیب منظور از سود سرمایه‌ای بلندمدت، این است که سرمایه‌گذار حداقل یک سال کامل سرمایه خود را نگهداری کند.

سود سرمایه‌ای کوتاه‌مدت هم به سود حاصل از فروش دارایی در کمتر از یک سال اطلاق می‌شود. با این اوصاف سرمایه‌گذاران می‌توانند از پرداخت مالیات بر سود سرمایه بگریزند. به این شکل که هر چقدر دارایی خود را بیشتر نگه‌ دارند، نیازی به پرداخت مالیات هم نخواهند داشت. چرا که پرداخت مالیات در صورت فروش دارایی معنی پیدا می‌کند.

بررسی موضوع مالیات در بورس

در تمامی بازارهای بورس جهان، قوانین مالیات به شکل‌های مختلفی وجود دارد. مالیات‌های رایج در بورس شامل مالیات بر سود تقسیمی، مالیات بر پذیرش شرکت‌ها در بورس، مالیات بر سود سرمایه، مالیات بر خرید و فروش اوراق بهادار و ... می‌شود. با توجه به شرایط حساس بورس و اهمیت آن در موضوع نقدینگی، معمولا مالیات کمتری برای آن در نظر گرفته می‌شود. البته این به معنای عدم‌دریافت مالیات از سرمایه‌گذاران نیست. چرا که اگر موضوع مالیات مطرح نباشد، سوداگران سوءاستفاده‌های زیادی از این بازار خواهند کرد.

نکته دیگر در خصوص مالیات بورس، اخذ نرخ‌های مالیاتی کمتر از سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به داخلی است. دلیل این امر افزایش انگیزه سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری بیشتر در بورس است.

مزایای وضع مالیات بر بازار بورس

وضع مالیات برای بازار سرمایه، موافقان و مخالفان زیادی دارد. به هر حال دولت‌ها با در نظر گرفتن منافع عمومی جامعه، اقدام به دریافت مالیات می‌کنند. موافقان وضع مالیات بورس، مزایای زیر را برای آینده این بازار متصورند:

• افزایش درآمد مالیاتی دولت

• کاهش نوسانات بازار سهام

• توسعه کارایی بازار

• هدایت سرمایه‌گذاران به سمت اهداف بلندمدت

• اختصاص ثروت اجتماعی به صورت منصفانه

مالیات سرمایه‌گذاری در بورس

آیا بورس مالیات دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که طبق قانون تجارت و مالیات‌های مستقیم، شرکت‌های فعال در ایران، باید هر سال، 25 درصد از سود خود را به عنوان مالیات به دولت بدهند. این مالیات شامل سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بورس نمی‌شود. به این ترتیب سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بورس، برای سرمایه‌گذاران معاف از مالیات خواهد بود. وکیل مالیات اطلاعات دقیقی از چگونگی این مالیات در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.

به طور کلی دولت برای معاملات بورس مالیات وضع می‌کند و این مالیات مربوط به اوراق بهادار نمی‌شود. به این ترتیب سهامداران و سرمایه‌گذاران فعال در بورس، موظف به پرداخت مالیات هستند. هدف دولت از دریافت این مالیات چیست؟ هدف اصلی دولت جلوگیری از سفته‌بازی و کسب سودهای کلان از این طریق است. این کار باعث می‌شود که سوداگران قید افزایش نامتعارف قیمت‌ها در بورس را بزنند.

مالیاتی که از معاملات بورس دریافت می‌شود در کارمزدها گنجانده شده است. به این ترتیب در هر کارمزدی که از معامله‌گران کسر می‌شود، مالیاتی معادل 0.005 دریافت خواهد شد. این نرخ در مقایسه به سایر مالیات‌ها، عدد بسیار ناچیزی محسوب می‌شود.

مالیات سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها

بر اساس ماده 143 قانون توسعه نهادها و ابزارهای مالی، سود به دست آمده از سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها معاف از مالیات است. به این ترتیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه با هر نوع درآمد، معاف از مالیات سود و معاملات خواهند بود.

مالیات یکی از هزینه‌هایی است که هر معامله‌گر باید به آن اهمیت دهد. مالیات نرخ بازدهی سرمایه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. به همین دلیل اغلب کسب و کارها و افراد حقیقی، اهمیت زیادی برای این موضوع قائل هستند. سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای دستیابی به اهداف خرد و کلان اقتصادی است.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها با توجه به معاف بودن آنها از مالیات، یکی از راه‌های کم‌هزینه و مطمئن کسب سود محسوب می‌شود. صندوق‌هاس سرمایه‌گذاری دارای تنوع درآمد از نظر ثابت، سهامی و مختلط هستند. همین موضوع کار را برای انتخاب گزینه متناسب با سطح ریسک‌پذیری ساده‌تر می‌کند.

بررسی معافیت‌های مالیاتی بورس

همانطور که برای دریافت انواع مالیات قوانین خاصی وجود دارد، برای معافیت‌ها هم قوانین خاصی وضع شده است. به طور کلی بخشی از فعالیت‌های اقتصادی مربوط به بورس، معاف از پرداخت مالیات هستند. یکی از این معافیت‌ها شامل سود سهام بورس اوراق بهادار است. دلیل این امر، پرداخت مالیات سهام، قبل از تقسیم سود سالانه توسط شرکت‌هاست. به این موضوع صراحتا در ماده 145 قانون مالیات‌های مستقیم اشاره شده است.

نکته حائز اهمیت در مورد شرکت‌های بورسی، برخورداری آنها از تخفیف مالیاتی 10 درصدی است. البته اگر سهام آزاد یک شرکت بورسی بیش از 20 درصد کل سهام باشد، این تخفیف افزایش دو برابری خواهد داشت.

رعایت نکات مهم مالیات معاملات سهام

مالیات در معاملات سهام، اهمیت زیادی برای سرمایه‌گذاران یا سهام‌داران دارد. به همین دلیل باید برخی نکات در این زمینه رعایت شوند. این نکات به شرح زیر هستند:

• مالیات همه اوراق بهادار به صورت یکسان نیست؛ بنابراین هر ورق بهادار نرخ مالیات مخصوص خود را دارد.

• مالیات پرداختی 0.5 درصدی بابت فروش سهام است و حین خرید مالیاتی از خریدار دریافت نخواهد شد.

• مالیات از سود و زیان سهام دریافت نمی‌شود، بلکه به ارزش فروش آن تعلق می‌گیرد.

• مالیات سهام بلافاصله بعد از فروش از حساب شخص نزد کارگزار کسر می‌شود.

• در معاملات بورس نیازی به تهیه و ارسال اظهارنامه مالیاتی وجود ندارد.

شرایط و قوانین خاص پرداخت مالیات در بورس

پرداخت مالیات در بورس، مثل هر مالیات دیگری، ضوابط خاص خود را دارد. در ادامه برخی از مهم‌ترین شرایط و قوانین پرداخت مالیات بورس مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

1. پرداخت مالیات حین خرید سهام

همانطور که اشاره شد، مالیات بورس به خرید سهام مربوط نمی‌شود. در واقع سرمایه‌گذار حین خرید سهام مالیاتی پرداخت نمی‌کند و این فروشنده سهام است که موظف به پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام می‌شود. یکی از دلایل این امر، افزایش انگیزه سرمایه‌گذاران به شرکت در فعالیت‌های بورسی است.

2. مالیات درآمد سود حاصل از سهام

سودی که سرمایه‌گذار از سهام دریافت می‌کند، مشمول پرداخت مالیات نمی‌شود. چرا که شرکت سهامی، مالیات خود را قبل از تقسیم سود پرداخت می‌کند. این موضوع شامل جوایز متعلق به اوراق مشارکت هم می‌شود.

3. مالیات بر سهام اشخاص متوفی

سهام شخص متوفی در حوزه ارث بازماندگان محسوب می‌شود. به این ترتیب مشمول قوانین مالیات بر ارث خواهد بود. وراث برای اوراق بهادار و سپرده‌های بانکی یا سودهای تعلق گرفته به آنها تا تاریخ انتقال، مشمول پرداخت مالیات 3 درصدی هستند.

4. مالیات بر نقل و انتقال سهام

به طور کلی پرداخت مالیات در نقل و انتقال سهام بر عهده فروشنده است. به این ترتیب فروشنده سهام در ازای هر فروش یا نقل و انتقال، باید 0.5 درصد ارزش فروش سهام را به عنوان مالیات پرداخت کند.

بررسی مالیات در برخی بورس‌های معتبر جهان

بحث مالیات تقریبا در تمامی بازارهای بورس مطرح دنیا وجود دارد. در ادامه برخی از مهم‌ترین آنها بررسی خواهند شد.

بورس NYSA یورونکست

میزان نرخ مالیات این بورس برای ساکنین ایالات متحده و اشخاص غیرمقیم متفاوت است. سود سرمایه‌ای کوتاه‌مدت، مشمول مالیات با نرخ 6.39 درصدی و در بلندمدت، مشمول مالیات 20 درصدی می‌شود. در مورد اشخاص غیرمقیم هم درآمد به دست‌آمده از سود سهام، مشمول مالیات تکلیفی 30 درصد است.

بورس اوراق بهادار استرالیا

در کشور استرالیا از سیستم مالیاتی تخصیصی برای پرداخت سود سهام شرکت‌ها استفاده می‌شود. به این معنی که سود خالص مشمول معافیت مالیاتی مضاعف از پرداخت مالیات تکلیفی معاف می‌شود. در بورس اوراق بهادار استرالیا، مالیات بر مبنای سود خالص شناسایی شده وضع می‌شود.

کارمزد و مالیات چه تفاوتی با هم دارند؟

همانطور که می‌دانید نرخ کارمزد در هر اوراق بهادار با دیگری متفاوت است. این نرخ طی محاسبات خاصی اعلام می‌شود. ممکن است برخی سرمایه‌گذاران، مبلغ 0.5 درصدی که از ارزش معامله یا نقل و انتقال سهام دریافت می‌شود را همان مالیات در نظر بگیرند. در واقع این مبلغ معادل کارمزد خرید و فروش سهام است که باید توسط فروشنده پرداخت شود.

مالیات بورس؛ راهی برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های مالی

اخذ مالیات نه تنها باعث افزایش درآمد دولت می‌شود، بلکه از افزایش بی‌رویه ارزش سهام در بازار بورس هم جلوگیری می‌کند. به همین دلیل اجرای دقیق این قانون در بازار سرمایه، اهمیت زیادی دارد. هر چقدر این قانون به درستی اجرا شود، انگیزه برای سرمایه‌گذاری هم بیشتر خواهد شد. به هر حال بورس به عنوان یکی از مطمئن‌ترین بازارهای کنترل نقدینگی در اقتصاد محسوب می‌شود.