مفصل مصنوعی چیست؟

مفصل مصنوعی اغلب در مواردی استفاده می‌شود که مفصل طبیعی بدن به دلیل آسیب، بیماری یا فرسودگی دچار مشکل شده باشد و نتواند به درستی عمل کند. برخی از انواع مفصل مصنوعی که بیشتر استفاده می‌شوند عبارتند از مفصل زانو - مفصل ران - مفصل شانه و مفصل آرنج

جراحی برای قرار دادن مفصل مصنوعی به جای مفصل آسیب دیده یک عمل جراحی تخصصی است که توسط جراحان ارتوپدی انجام می‌شود. این عمل معمولاً باعث کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل می‌شود. 

تعویض مفصل زانو از رایج ترین انواع عمل جایگزینی مفصل مصنوعی با مفصل آسیب دیده است . 

جنس مفصل مصنوعی

مفصل‌های مصنوعی معمولاً از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. برخی از رایج‌ترین مواد استفاده شده در ساخت مفصل‌های مصنوعی عبارتند از:

1.    فلزات: آلیاژهای کبالت-کروم - تیتانیوم - استیل ضد زنگ

2.    پلاستیک‌ها: پلی‌اتیلن با وزن مولکولی بالا  (UHMWPE) - پلی‌اتیلن متراکم

3.    سرامیک‌ها: آلومینا - زیرکونیا

4.    ترکیبات: فلز-پلاستیک - فلز-سرامیک

انتخاب جنس مفصل مصنوعی بر اساس عوامل مختلفی مانند سن بیمار، فعالیت‌های روزمره، میزان فرسودگی مفصل و سایر شرایط پزشکی صورت می‌گیرد. جراحان ارتوپدی با توجه به این عوامل، مناسب‌ترین جنس را برای هر بیمار انتخاب می‌کنند.

مفصل مصنوعی معمولاً در موارد زیر استفاده می‌شود:

1.    آرتروز پیشرفته: آرتروز شدید مفاصل مانند زانو ، ران، شانه و آرنج که با درد و محدودیت حرکتی همراه است.

2.    آسیب‌های مفصلی: شکستگی‌های پیچیده در مفاصل که باعث آسیب به غضروف و استخوان می‌شود. آسیب‌های ناشی از تصادفات یا ضربات شدید به مفاصل.

3.    بیماری‌های التهابی مفاصل: آرتریت روماتوئید - آرتریت پسوریاتیک

4.    نقص مادرزادی مفاصل: مفاصل مادرزادی که به درستی شکل نگرفته‌اند.

5.    فرسودگی مفصلی: فرسودگی طبیعی مفاصل در اثر افزایش سن و استفاده طولانی‌مدت.

در این موارد، جراحان ارتوپدی با قرار دادن مفصل مصنوعی به جای مفصل آسیب‌دیده یا فرسوده، می‌توانند درد را کاهش داده و عملکرد مفصل را بهبود ببخشند. این عمل جراحی به بیمار کمک می‌کند تا به فعالیت‌های روزمره خود بازگردد.

عمر و ماندگاری مفصل مصنوعی 

مفصل‌های مصنوعی امروزه پیشرفت زیادی داشته‌اند و عمر مفید بیشتری پیدا کرده‌اند. با این حال، در صورت فرسودگی یا شکست مفصل مصنوعی، ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل دوباره باشد .

مفصل‌های مصنوعی معمولاً دوام و عمر مفیدی بین 10 تا 20 سال دارند، اما این مدت زمان می‌تواند متفاوت باشد و به عوامل مختلفی بستگی دارد . 

مفصل‌های فلزی و سرامیکی معمولاً دوام بیشتری نسبت به مفصل‌های پلاستیکی دارند. 

افراد فعال و با وزن بالا، فشار بیشتری بر مفصل مصنوعی وارد می‌کنند و ممکن است عمر آن کمتر باشد. رعایت توصیه‌های پزشکی و انجام فیزیوتراپی می‌تواند به طول عمر مفصل مصنوعی کمک کند. واکنش‌های ایمنی بدن و سایر بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند بر عمر مفصل مصنوعی تأثیر بگذارند.

مزایای مفصل مصنوعی 

با استفاده از مفصل مصنوعی اکثر بیماران می‌توانند به زندگی عادی خود بازگردند. مفصل مصنوعی به طور چشمگیری باعث بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌شود:

1. کاهش درد: مفصل مصنوعی باعث از بین رفتن درد ناشی از آسیب یا بیماری مفصل می‌شود.

2. بهبود حرکت و عملکرد: مفصل مصنوعی به بیمار امکان می‌دهد تا به فعالیت‌های روزمره خود مانند راه رفتن، نشستن و ایستادن بازگردد.

3. افزایش استقلال:  با بهبود عملکرد مفصل، بیماران قادر به انجام امور شخصی و روزمره خود می‌شوند.

4. بازگشت به فعالیت‌های اجتماعی: بیماران می‌توانند به فعالیت‌های ورزشی، تفریحی و اجتماعی خود بازگردند.

5. بهبود کیفیت زندگی: با کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل، کیفیت زندگی بیماران به طور چشمگیری افزایش می‌یابد.

البته بازگشت به زندگی عادی پس از جراحی مفصل مصنوعی نیازمند مراقبت‌های پس از عمل و فیزیوتراپی است. اما در اکثر موارد، بیماران می‌توانند به فعالیت‌های روزمره و زندگی عادی خود بازگردند.