علت وابستگی بازار آهن ایران به فولاد چین

پایگاه خبری تحلیلی بازار بورس:

 

 

با وجود اینکه ایران در سند چشم انداز 1404، تولید 55 تن فولاد را هدف گذاری کرده است، اما رسیدن به این هدف و همچنین آینده بازار آهن ایران به دلایل مختلف نامشخص است. در واقع تعاملات جهانی به گونه ای است که میزان عرضه و تقاضا و همچنین تغییر قیمت آهن در چین نه تنها بر بازار آهن در ایران، بلکه در بازار جهانی تاثیر می گذارد.

رتبه بندی تولیدکنندگان آهن و فولاد در جهان

چین، ژاپن، هند، ایالات متحده و روسیه به ترتیب پنج کشور برتر تولیدکننده فولاد در سال 2016 بودند و چین با اختلاف زیادی پیشتاز بود. پیشتازی چین در تولید آهن و فولاد در سال های بعد تا به امروز ادامه داشت، به طوری که در حال حاضر این کشور یکه تاز صنعت آهن و فولاد جهان است و ایران در رتبه دهم قرار دارد. ترتیب بزرگترین تولیدکنندگان فولاد در جهان در سال 2023 نیز به این صورت است.

اگر محدوده جغرافیایی را محدود به اطراف ایران در نظر بگیریم، دسته بندی تولیدکنندگان آهن و فولاد در منطقه خاورمیانه نیز قابل بررسی است. کشورهای ایران، قطر، امارات و عربستان بزرگ ترین تولیدکنندگان فولاد در خاورمیانه هستند که در این بین ایران با تولید تقریبا نیمی از فولاد خام خاورمیانه، در رتبه اول قرار دارد. به طوری که طبق آمار ۹% فولاد خام تولید شده خاورمیانه در ایران تولید می ‌شود.

چرا بازار آهن چین مهم است؟

چین بزرگترین تولیدکننده آهن و فولاد در جهان و پیشرو در این صنعت است. همچنین بزرگترین مصرف کننده فولاد در جهان است. با توجه به چنین سهم بزرگ و قابل توجهی که کشور چین در بازار آهن دارد، هر گونه تغییرات در اقتصاد یا میزان تولید آهن آلات و صادرات این کشور، تاثیر عمده ای بر بازار آهن جهانی و متعاقبا بازار آهن در ایران خواهد گذاشت.

از طرف دیگر رقابت در بازار جهانی آهن به صورت فشرده در جریان است و در این رقابت چین متهم است که به بحران جهانی "مازاد ظرفیت فولاد" دامن زده است. به این آمار توجه کنید:

" صادرات فولاد چین در سال 2023 نسبت به سال قبل، 36.2 درصد افزایش داشت، در حالی که میانگین قیمت فولاد صادراتی 36.2 درصد کاهش داشته است.

در حال حاضر چین می‌تواند بیش از 967000 تن فولاد در سال تولید کند که بیش از دو برابر ظرفیت عملیاتی فولاد در ایالات متحده، اتحادیه اروپا و هند است. "

با توجه به این آمار تا حدودی نقش چین در آینده بازار آهن و فولاد ایران و جهان مشخص می شود. در ادامه نیز به دلیل نرخ پایین آهن چین و مازاد ذخایر آهن آلات در این کشور، تولیدکنندگان آهن و فولاد در جهان در این برهه زمانی مجبور هستند تولیدات و قیمت های خود را کاهش دهند.

چرا قیمت آهن ایران به چین بستگی دارد؟

طبق آخرین آمار و خبرهای منتشر شده، سهم ایران و به خصوص اصفهان در تجارت بین المللی آهن و محصولات مربوطه، افزایش داشته است. این افزایش را می توان به غنی بودن استان از معادن مختلف، وجود تولیدکنندگان بزرگ مانند کارخانه ذوب آهن و فولاد مبارکه و عرضه کنندگانی مانند اصفهان آهن، آهن ملل و مرکز آهن در این استان نسبت داد.

از جمله خبرهای مربوطه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

در دیدار هیات تجاری چینی با فعالان اقتصادی در شهر اصفهان در ژوئن 2024، نایب رئیس اتاق بازارگانی اصفهان اضهار کرد: «اصفهان دارای بیشترین معادن و بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان است و در تولید محصولات طلا، فولاد و نساجی دارای جایگاه‌های برتر کشور است.»

نقش پر رنگ اصفهان در تولید مواد اولیه فولادسازی، همچنین تولید آهن آلات در کشور، به گونه ای است که تنها کارخانه فولاد مبارکه اصفهان در ماه مه سال 2023 حدود یک میلیون و ۵۶ هزار تُن فولاد خام تولید کرد و باعث شد در کنار تلاش سایر فولادسازان کشور، ایران به رتبه هفتم تولیدکنندگان جهانی صعود کند.

بدون تردید افزایش سهم ایران از تجارت بین الملل خود عاملی تاثیرگذار در تعادل قیمت آهن در کشور خواهد بود، اما این به تنهایی کافی نیست. همانطور که پتانسیل بالای کشور در زمینه تولید آهن و فولاد و تولید 9% از فولاد خام خاورمیانه در ایران، پاسخ گوی چالش ها و سیاست های نادرست تولید و صادرات این محصولات نبوده است.

به همین دلیل است که نمی توان از تاثیر چین که بیش از نیمی از فولاد جهان را تولید می کند و بر هر دو بخش فولاد و ساختمان‌ سازی تسط دارد، غافل بود.

در حال حاضر تاثیر چین بر بازار آهن ایران و جهان چگونه است؟

تحلیلگران و کارشناسان شرکت هایی که مرجع خرید و استعلام قیمت روز آهن و میلگرد در ایران هستند، معتقدند دولت چین در تلاش است تا از طریق اقداماتی مانند افزایش تعرفه های آهن، ظرفیت مازاد فولاد داخلی خود را کاهش دهد و صادرات فولاد را کم کرده یا متوقف کند. از جمله این تلاش ها می توان به مقرارت جدید دولت چین در آوریل 2024 اشاره کرد که هدف آن افزایش کنترل بر ظرفیت تولید فولاد در چین بود.

کاهش تقاضای داخلی چین به دلیل کاهش ساخت و ساز در این کشور، تولیدکنندگان چینی را به فروش آهن و فولاد مازاد با قیمت پایین در بازارهای خارجی سوق داده است که این مسئله منجر به شیب کاهشی و در بهترین حالت ثبات قیمت آهن و فولاد در سراسر جهان شده است.

نتیجه گیری

به دلیل جایگاه بالای چین در تولید و همچنین مصرف آهن و فولاد در جهان، هر گونه تغییر در میزان تولید، عرضه و قیمت گذاری آهن در این کشور به طور مستقیم و غیر مستقیم بر بازار آهن ایران و جهان تاثیر می گذارد.