شروع مذاکرات برجام به واسطه پیام های اخیر آمریکا | تکلیف برجام چه می شود؟

پایگاه خبری تحلیلی بازار بورس:

برنامه جامع اقدام مشترک (به انگلیسی: Joint Comprehensive Plan of Action) به اختصار مذاکرات برجام گفته می شود. مذاکرات برجام درواقع توافق جامع و نهایی هسته‌ای وین و در غرب توافق هسته‌ای ایران یا توافق ایران نیز نامیده می‌شود. مذاکرات برجام در راستای توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران و به دنبال تفاهم هسته‌ای لوزان، در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ در وین اتریش بسته شد. قرارداد مذاکرات برجام بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به علاوه آلمان) بسته شده است. در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ شمسی، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا رسماً از مذاکرات برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام‌کرد.

حجت الاسلام امیرقلی جعفری بروجنی ، نماینده مردم بروجن در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با افکارنیوز درمورد احتمال از سر گیری مذاکرات هسته‌ای بین ایران و غرب به واسطه پیام‌های اخیر آمریکا گقت: در حوزه مذاکرات و برجام، مصوبه مجلس شورای اسلامی را داریم که بهترین کمک به دولت بود و قانونی است که باید اجرا شود.

وی افزود: از طرف دیگر یقین داریم که غربی‌ها خیلی مایل نیستند به خواسته‌های مشروع نظام جمهوری اسلامی تن بدهند و به واسطه خوی سلطه‌گری که داشتند همواره قصد داشته و دارند به صورت یک جانبه اگر گفتگو یا مذاکراتی بوده است، حضور داشته باشند و مباحث را کاملا  به نفع خودشان تمام کنند.

جعفری بروجنی اظهارداشت: تنها درصورتی این معادله می‌تواند برعکس شود که واقعاً دستشان خالی باشد و طرف مقابل با دست پر در مذاکرات حاضر شود در غیر این صورت به این راحتی تن به عدالت و رعایت حقوق ملت‌ها نمی‌دهند.

این نماینده مجلس ادامه داد: این در خط مشی غربی‌ها وجود ندارد ‌‌که حقوق و خواسته ملت ها را بپذیرند. اما آنچه که دولت در بحث‌های جدید اعلام کرده این است که فقط در چارچوب برجامی که توافق کردیم پیش خواهیم رفت.

او بیان کرد: برجامی که غرب می‌خواهد با برجام فعلی و اصلی تفاوت دارد اما دولت اجازه ندارد فراتر از آن صحبت و مذاکره داشته باشد. چرا که هربار خود غربی‌ها میز مذاکرات را ترک کرده‌اند و این سیکل تکراری نشان می‌دهد که ما همواره به مواضع خودمان پایبند بوده‌ایم.

جعفری بروجنی گفت: اکنون نیز اگر در همان چارچوب برجام منافع ایران تامین شود فقط در همان خطوط تعیین شده مذاکره خواهیم کرد. دولت آمادگی این را دارد که در همین مسیر مباحث را پیش ببرد.

وی خاطرنشان کرد: این در حالی است که آمریکا و غرب تمایلی به پایبند بودن به خطوط قرمز و چارچوب ایران ندارد. از طرفی شاهد بودیم که طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر اروپا و آمریکا تلاش داشتند از ناآرامی‌های داخلی کشور ما سوء استفاده کنند.

این نماینده مجلس یادآورشد که آمریکا سعی داشت از این حربه علیه جمهوری اسلامی بهره ببرد. به همین علت مذاکرات تا حدودی به حالت معلق درآمده است و چنین رفتاری نشان می‌دهد که آن‌ها می‌خواهند مسیر خودشان را طی کنند.

جعفری بروجنی درانتها اظهار داشت: زمانی می‌توانیم به اهدافمان در مذاکرات برسیم که مجدد قدرتمند پشت میز بنشینیم و به اصول خودمان پایبند باشیم. هرچند باید آگاه باشیم که که آمریکا به این راحتی تن به خواسته‌های مشروع جمهوری اسلامی نمی‌دهد.

 مذاکرات برجام در یک مارپیچ مرگ قرار دارد و چاره ای نیست!

سال ها بعد، مورخان چگونه سال 2022 را به یاد خواهند آورد؟ یک پاسخ دم‌دستی می‌تواند این باشد که جنگ روسیه در اوکراین بر آن سال تسلط داشت - نبردی با پیامدهای جهانی عظیم برای انرژی، غذا، اشاعه هسته ای، حاکمیت و دموکراسی. به نوشته اقتصادنیوز، استفان والت، نظریه‌پرداز واقع‌گرا، مدت‌هاست به این نکته اشاره کرده که اگرچه جنگ به خودی خود بسیار مهم است، اما مسائل مربوط به تغییرات آب و هوایی، فناوری و قدرت چین به احتمال زیاد مسیر ژئوپلیتیک را در دهه‌های آینده تعیین می‌کند.

با این حساب، والت چگونه به 12 ماه گذشته در امور جهانی نگاه می کند؟ او سیاست خارجی دولت بایدن را در سال 2022 چگونه ارزیابی می کند؟ فارن پالیسی در این رابطه گفت‌وگویی با او داشته که پیش از این بخش اول با عنوان «مهم‌ترین پیامدهای جنگ اوکراین برای نظم جهانی/ تاج گذاری شی کار پکن را دشوار کرد!» منتشر شد. در ادامه بخش دوم و پایانی این گفتگو منتشر می‌شود:

فارین پالیسی: آیا تحریم‌های ایالات متحده بر نیمه‌هادی‌های چین، خارج از هنجاریی که از دولت بایدن در مورد سیاست چین انتظار می‌رود، شما را شگفت‌زده کرد؟

استفان والت:  من واقعاً از این موضوع شگفت زده شدم، و فکر می کنم نباید این حرکت را دست کم گرفت. این بسیار مهم‌تر از هر کاری است که دولت ترامپ انجام داده است. این یک تشدید بزرگ تنش‌ها بود. در واقع آمریکا به چین اعلام جنگ اقتصادی کرد و اساساً اعلام کرد که به عنوان یک هدف ملی، برتری اقتصادی‌اش را حفظ خواهد کرد. ایالات متحده قرار بود تمام تلاش خود را انجام دهد تا اطمینان حاصل کند که هم‌چنان به کنترل فرماندهی پیچیده‌ترین و مهم‌ترین فن‌آوری‌ها ادامه می‌دهد و اقدامات فعالی برای جلوگیری از توانایی چین برای توسعه این چیزها انجام می‌دهد.

تلاش واشنگتن برای غلبه بر دو رقیب در مذاکرات برجام

این امر به شکل مهمی به جنگ در اوکراین مرتبط است، زیرا ایالات متحده اکنون در تلاش است تا دو قدرت بزرگ را به طور هم‌زمان شکست دهد. آمریکا در تلاش برای کمک به اوکراین برای تحمیل شکست نظامی به روسیه و در عین حال تلاش برای تحمیل شکست اقتصادی به چین است. و در هر مورد هم سعی می‌کند خط نسبتاً خوبی را طی کند: در مورد اوکراین، بدون ایجاد تشدید تنش، به‌ویژه تشدید تنش هسته‌ای، شکستی را تحمیل کند. و در مورد چین، بدون برهم زدن اقتصاد جهانی یا تحریک چینی‌ها برای انجام کاری، مثلاً، در قبال تایوان نیز. این مجموعه کاملاً بلندپروازانه‌ای از اهدافی است که دولت بایدن به عهده گرفته است، و من مطمئن نیستم که همه به طور کامل متوجه شوند که چقدر تلاش می‌کنند تا به ثمر برساند و این‌که چقدر ممکن است دشوار باشد.

فارین پالیسی: در مورد اوکراین، به نظر می‌رسد که ایالات متحده به متحدان خود برای همکاری متکی است. اما در مورد ممنوعیت نیمه‌هادی‌ها در چین، از آن‌جایی که بسیاری از کشورها و شرکت‌ها باید از تحریم‌های ایالات متحده پیروی کنند، کمی اجبارآمیزتر است، در غیر این صورت آن‌ها با طیف وسیعی از مشکلات دیگر روبرو هستند.

استفان والت: درست است، و این‌جا جایی است که این دو تضاد شروع به تلاقی می‌کنند. تعدادی از کشورهای آسیایی وجود دارند که از جنگ تراشه‌ها و به همین ترتیب، قانون کاهش تورم و سایر اقداماتی که دولت بایدن برای حمایت از صنایع ایالات متحده انجام می‌دهد، خوشحال نیستند. برخی از شرکای آسیایی ما در مورد سیاست ما در قبال چین خرسند نیستند. آن‌ها از پیامدهای اقتصادی کاری که ما در اینجا انجام می‌دهیم، که مستقیماً بر آنها تأثیر می‌گذارد، خوشحال نیستند، و این در مورد برخی از شرکای اروپایی ما نیز صادق است. هلندی‌ها، به ویژه، از تلاش‌های ما برای کشاندن آنها به جنگ تراشه با چین ناراحت هستند. آن‌ها چین را یک تهدید قریب الوقوع نمی دانند و این یک هزینه اقتصادی آشکار برای آنها است.

نمره به سیاست خارجه بایدن در مذاکرات برجام

فارین پالیسی: شما یک استاد روابط بین‌الملل هستید. شما برای امرار معاش نمره می دهید. سیاست خارجی دولت بایدن را در سال 2022 چگونه ارزیابی می کنید؟

استفان والت: من به آنها یک B کلی می‌دهم و یادداشتی می نویسم که "A برای تلاش". و این به چیزی برمی‌گردد که اوایل امسال نوشتم که آنها در اجرای سیاست خارجی ایالات متحده بسیار ماهرتر از پیشینیان خود هستند. آن‌ها می‌دانند که چگونه ماشین‌‌ها را راه‌اندازی کنند. آن‌ها گاف‌های شرم‌آور زیادی نداشته یا لحظاتی که به نظر می‌رسد آماتور باشند. آن‌ها کار بسیار چشمگیری در جمع آوری ائتلاف ضد روسیه و جلب حمایت انجام داده‌اند. مطمئناً در اروپا، آنها به دلیل صحبت بسیار صریح قبل از جنگ در مورد آنچه که می دیدند و با همه اینها اثبات شده بودند، امتیازات زیادی به دست آوردند.

سرشکستگی‌های بایدن

فارین پالیسی: فقط برای ایفای نقش مخالف، خروج از افغانستان در سال 2021 تا حد زیادی ناموفق بود و اکنون طالبان در قدرت هستند. توافق هسته‌ای ایران انجام نشده و برنامه اتمی‌ش به پیش می‌رود. آیا موافق نیستید که حوزه‌های دیگری از سیاست خارجی ایالات متحده وجود دارد که به این خوبی عمل نکرده است؟

استفان والت: من دیدگاه متفاوتی نسبت به افغانستان نسبت به همه دارم، و شایان ذکر است که پس از انبوه انتقادات پس از خروج ایالات متحده از این کشور، این موضوع به تازگی از بین رفت. از این نظر، غریزه استراتژیک رئیس‌جمهور جو بایدن مبنی بر این‌که این یک منفعت حیاتی برای ایالات متحده به اثبات رسیده است. من همچنین معتقدم، اگرچه، بله، عقب نشینی به طور کاملا درست اتفاق نیفتاد، ما می توانستیم آن را 10 بار انجام دهیم و در 9 بار از این 10 بار خیلی خوب کار نمی کرد، زیرا مشکلی که با آن روبرو بودیم ذاتا دشوار بود. هیچ راهی برای بیرون آمدن بدون ایجاد آشفتگی پشت سرمان وجود نداشت.

رویداد دیگر در سال 2022 تشخیص این موضوع است که [برنامه جامع اقدام مشترک] در یک مارپیچ مرگ قرار دارد، احیا نمی‌شود و می‌توان دولت را به خاطر عدم اولویت کافی برای آن مقصر دانست. بله، آنها مذاکرات را آغاز کردند، اما تنها راه برای انجام این کار این بود که این کار را خیلی سریع پس از روی کار آمدن انجام دهند، در حالی که هنوز یک دولت موافق‌تر با توافق در ایران روی کار بود. به محض این‌که آن‌ها اجازه دادند که این پنجره از بین برود، انتخابات ایران یک دولت تندروتر را به قدرت رساند، آن‌گاه آن‌ها هرگز به راحتی به توافق نرسیدند. بنابراین من به آن‌ها نمره بالایی برای آن نمی‌دهم، اما آن ها به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند زودتر آن را انجام دهند.

فارین پالیسی: سالی بود که انتخابات زیادی در آمریکای لاتین برگزار شد. برخی از تحلیلگران گفته اند که اکنون شاهد بازگشت سیاست چپ در آمریکای لاتین هستیم. حس شما چیست؟ آیا روند منطقه‌ای گسترده‌تری وجود دارد که می‌توانید از انتخاباتی که در آمریکای لاتین دیده‌ایم تشخیص دهید؟

استفان والت: دیدن الگوهای بزرگ در اینجا همیشه وسوسه انگیز است، اما آنچه که ما واقعاً می بینیم انعکاسی از مشکل مزمن حکمرانی ناپایدار در بسیاری از کشورهای قاره است. بنابراین، وقتی با هر مجموعه‌ای از اختلالات، خواه اقتصادی یا مالی یا کووید، مواجه می‌شود، می‌بینید که سیاست به طرق مختلف به هم ریخته می‌شود. در هر لحظه، به نظر می‌رسد که سمت راست صعودی است، یا چپ ممکن است صعودی باشد، اما من مشاهده نمی‌کنم که یک نوع الگوی پایدار در آنجا ظهور کند.

من فکر می‌کنم که توجه کم ما در دنیای سیاست خارجی به آمریکای لاتین، با توجه به اینکه آنچه در آمریکای لاتین و مرکزی و در مکزیک اتفاق می‌افتد ممکن است بازتاب مستقیم بیشتری بر سیاست داخلی ما داشته باشد.